باله لر قوشیقلری واویینلری

ییر یوزیده گی همه خلقلرنینگ باله لرفولکلوری موجود.بوگونگی کیچکینتایلرگه-ایرتنگی دنیا نینگ ایگه لریگه اتلگن مذکور خزینه ده ایسه،تورلی ژانرلرده گی،لیکن هربیری بیتکرار اثرلرنی اوچره تیش ممکن.کوپ ملتلی افغانستانده گی برچه آغه- اینی ملتلر،جمله دن اوییرده یشیدیگن اوزبیک خلقی هم اوز باله لر فولکلورینی یره تگنلر.بیز"ایماق"بوندن قریب یریم عصر آلدین اوز آنه خلقیم بدیعی آغزه کی ایجادی،خصوصا" باله لرفولکلوریدن نمونه لرنی یازیب آلیب ،"خلق دردانه لر"دیب ناملنگن کتابده نشر ایتتیرگن ایدیم.قوییده اعلان قیلینیایاتگن اثرلر هم اوشه کتاب بوییچه بوسایتگه جایلشتیریلدی.

جهانده گی همه خلقلرنینگ باله لری شادلیکنی سیوه دیگن،کونگلی آرزو-امیدگه تولیق بوله دی.افغانستان لیک اوزبیکلر فولکلوری نمونه لری بیلن تنیشگنده،ینه بیر بار یققال حس قیله سیز.اولرنینگ قوشیقلری،اویینلری قووانچ،فانتزیه سیگه یوغریلگن.بو اویناقی،شوخ سطرلر باله لرنینگ تیلینی بوررا، ذهنینی روان قیله دی.تاپقیرلیککه اورگه ته دی."ایماق"

قلدیرغاچ
قلدیرغاچ،
قناتینگ ییتی قولاچ.
باره سن،
کیله سن.
سیمرغ مامم ساققینه می؟
کوزلری بیرراققینه می؟
نقل قیلیشلریچه،قلدیرغاچ قیش پیتیده سیمرغ قناتی نینگ تگیگه یشیرینیب،اوزینی ساووقدن سقلر ایمیش.سیمرغ نینگ کوزی کور ایمیش،شوسبب دن باله لرسیمرغ نینگ کوزی (کوزلری بیرراقینه می)یخشی بولیب قالدیمی،دیب سوره شه دی.
باش برماق

باش برماق،
بلند اوردک،
سورمی-سورمک،
تورمی-تورمک،
کیچکینه برماق،
بار ،اوغلیم،
اینک نی کیلتیر،
اینک نی کیلتیرسنگ،
قیماق بیره من.
اینک نی کیلتیرمه سنگ-
توقماق!
آنه باله سی نینگ برماقلرینی اوشله ب،یوقارده گی سوزلرنی-آوتمه چاقنی آیته دی.اینگ آخرگی سوزنی آیتیب،باله سینی قیتیقله یدی.
چقمه چقیلداق

شلدیرچقیلداغه،
آلمه آقیرداغه،

بو-ارره،بو- تیشه،
بو-رنده،بو- پرمه.
شقیر-شقیرداغه،
آلمه آقیرداغه،

بو-پسته،بو- بادام،
بو- یانغاق،بو-داوچه.
شقیر-شقیرداغه،
آلمه آقیرداغه،

بو- تخته، بو-پخته
بو-چرخیم،بو-پرره ک،
شقیر-شقیرداغه،
آلمه آقیرداغه،

بو-آلمه، بو-انار،
بو- بهی،بو-جییده.
شقیر-شقیرداغه،
آلمه آقیرداغه،

بو-تربوز،بو-برنج،
بو-قورچاغ،بو-قرماق.
شقیر-شقیرداغه،
آلمه آقیرداغه،

بو-بیلیم، بو-قولیم،
بو-شاوقین،بو- ذوقیم،
زرگر شقیرداغه،
آلمه آقیرداغه،

زرکویلک،قوش تیلپک،
بو- ایگنه،بو-پوپک،
شقیر-شقیرداغه،
آلمه آقیرداغه،

*******************
مقال -ضرب المثللر
تینچلیک،کوپچیلیک،بخت،دوستلیک،آدمیلیک،
صمیمیت،پاکلیک،انصاف توغریسیده
دری ترجمه سی بیلن

* بخت بازارده ساتیلمس.
بخت وسعادت دربازار خریدوفروش نمیگردد.

* بیر کتته نینگ سوزیگه کیر،بیر کیچیک نینگ.
نصایح بزرگان وخوردسالان رابپذیر.(نصیحت پذیر باش)

* بیر کورگن آشنا،ایککی کورگن قرینداش.
یک بار دیدی آشنا،دوباردیدی خویش.
* بیر دشمنینگ ییتی پشتینگگه ییته دی.
یک دشمنت ،به هفت پشتت میرسد.

*بیر لک پولینگ بولگونچه،بیردوستینگ بولسین.
ازاینکه یک لک افغانی داشته باشی،بهتر است یک دوست داشته باشی.

*بیراونی کوریب فکرقیل،بیراونی کوریب شکر قیل.
بعضی را دیده فکرکن،برخی را دیده شکر.

*باش امان بولسه ،توپپی تاپیلر.
سر زنده، کلاه بسیار.

*بیراوگه اولیم تیله گونچه،اوزینگگه عمر تیله.
ازاینکه به دیگران مرگ میطلبی،بهتراست به خودت عمرطلب کنی.

*بوروننی یمان دیب، کیسیب بولمه یدی.
بینی را بد گفته،نمیتوان برید.

*بولینگننی بوری اییر.
هرگاه گوسفندی ازرمه جداشد،طعمه ی گرگ خواهدشد.(برکت دروحدت واتفاق است)

*درد اوستیگه چیپقان.
بالای درد،دمبل.

*درد فیل نی پشه قیله دی.
درد فیل را پشه سازد.

*دنیا آرتیرمه،دوست آرتیر.
پول ودارای جمع مکن،دوستت را زیادبساز.

*دوست باشگه قرر،دشمن ایاققه.
دوست به سرت نگاه میکند،دشمن به پای.

*دوست تاپیش آسان،سقلش قیین.
پیداکردن دوست آسان است،نگاه کردنش مشکل.

*دوستنی باشینگگه کلفت توشگنده سینه.
دوست آنست که به روز غم ومصیبت بدردت بخورد.

*دوست ییغله تیب ایتر،دشمن کولدیریب.
گپ دوست چون تبر،گپ دشمن چون شکر.

*دوست یمان کونده بیلینه دی.
دوست به روز مبادا معلوم میشود.

*دوستینگگه رازینگنی آیت،دشمنینگگه لافینگنی اور.
به دوستت راست بگو،به دشمن لاف بزن.

*دوستینگ مینگته بولسه هم آز،دشمنینگ بیرته بولسه هم کوپ.
هزار دوست کم،یک دشمن زیاد.

این ضرب الامثال ازکتاب "دردانه لر" ایماق کاپی شد.
******* ******* ********
جماق-تاپیشماقلر
(چیتان)
باترجمه ی دری

* بیر تاغ بار آلدیگه ژاله،ارقه سیگه قار یاغه دی.(حلاجی)
- کوهی که درپیشرویش ژاله ودر عقبش برف میبارد.(حلاجی)

* بیر نرسه باراوته دی،ایاغ قولینی توته دی.ایندی کیلسه کوره سن-کوله-کوله اوله سن.(میمون)
- آنچی که میگذرد،پای ودستش را میگیرد .وقتیکه آمد، اورا دیده،از خنده میمیری.(میمون)

* بویی بیر سانتی، قرسی قرق سانتی.(ایگنه)
- قدش یک سانتی،چادرش چهل سانتی.(سوزن)

*بویاغی تاغ اویاغی تاغ،اورته سیده سریغ یاغ.(ینغاق)
-ایطرفش کوه آنطرفش کوه،مابینش روغن زرد.(چارمغز)

*بوینی بوینه دار غولچم،آغزی تگمه دار غولچم.(انار)
- خرمه ی گردن درازم،خرمه ی دهان تکمه دارم.(انار)

*پستگینه تاغدن قار یاغر.(ایلک)
- از کوه پست،برف می بارد.(ایلک)

*تاپسه آلدیگه تارتر.(تیشه)
-آنچه که یافت،بخود کش میکند.(تیشه)

*تاپسه یریمی نی آلر،یریمینی تشلر.(اره)
- آنچه که یافت نصفش رابخود گیرد،نیمه ی دیگررابه دوربیندازد.(اره)

*تاقچه دن توشدی،آغزی آچیلدی.(قیچی)
- از تاقچه افتاد،دهانش باز شد.(قیچی)

*تام اوستیده تریغ،ایرته کورسم هیچ نرسه یوق.(یولدوز)