آتش کده نوبهاربلخ را نخستین پادشاه آریائی ساخته است

آتش کده نوبهاربلخ را نخستین پادشاه آریائی ساخته است

نوبهاربلخ یا نواویهارا بزرگترین آتشکده درخشنده که توسط یما نخستین پادشاه آریایی حدود 1600 سال قبل ازمیلاد ساخته شده است ، حالا یک تپه خاکی بیش نیست .

بلخ که ازادوارگذشته تاکنون شهرت جهانی دارد مرهون مدنیت گوناگون نیاکان این سرزمین بوده است ، یکی ازبناهای که شکوه وجلال این سرزمین را نشان می دهد آتشکده نوبهاربلخ که شماری آنرا معبد نوبهارنامیده اند می باشد .

درمورد قدامت تاریخی این بنای تاریخی مورخین نظریات گوناگونی را ارائه نموده اما شماری زیادی باوردارند که این بنای تاریخی را یما پادشاه یا )نخستین پادشاه آریائی بیش از1600قبل ازمیلاد( ساخته است.

نوبهاربلخ یا ناواویهارا که آوازه شهرتش نه تنها درافغانستان بلکه درکشورهای منطقه نیزازشهرت بسزائی برخورداربوده ، سالانه هزاران تن جهت تماشای این اتشکده دربلخ می آمدند واما دردورانهای بعدی ازین بنای تاریخی به عنوان بت کده استفاده می شده ودرین ایام نیزهزاران تن از پیرودین بودائی درینجای معروف برای زیارت می آمدند.

کلمه نوبهار ترکیبی است ازدوکلمه (نو) و(بهار) می باشد که درشکل سانسکریت آن ( ناوا) و(ویهارا) است که نو وجدید و بهار معبد یا عبادت گاه معنی می دهد که درکل به معنی معبد جدید می باشد.

بعضی ازمورخین بدین باورند که این معبد ازمراکزدین بودائی بوده واما شماری به استناد ازکتاب اوستا باوردارند که نوبهاررا یما جمشید نخستین پادشاه آریائی ساخته است  که این مساله درکتاب اوستا یاد آوری گردیده است ، اما اینکه چرا نوبهاربلخ را معبد بودائی می گویند ؟ تاریخ دانان می گویندکه درزمان بودائی ها ازنوبهاربلخ به عنوان معبد استفاده گردیده  واین بزرگ ترین معبد درسطح کشورهای همسایه ومنطقه بوده است.

پوهاندوی عبدالعزیزعظیمی  استاد دیپارتمنت تاریخ پوهنخی ادبیات بلخ در رابطه به اهمیت آن میگوید نوبهار یا نوا ویهارا که آوازه شهرت آن از حدود خاکهای خود  ما گذشته  در کشور ها مجاور مانند هند و ایران و چین و دورتر ها انعکاس افگنده بود و از نقاط مختلف جهان بودایی زوار و راهبان برای زیارت آن می آمدند.

محمد شریف مدیرعمومی حفظ وترمیم آبدات تاریخی ولایت بلخ اظهار داشت:" آتشکده نوبهاربلخ که یکی ازبناهای تاریخی ولایت بلخ بوده هرروز توسط مردم تخریب شده و بزمین های زراعتی شان تبدیل می کنند ونیز خشت های بناهای تاریخی دروازه نوبهار بلخ وبالا حصار بلخ را سرقت نموده  ومورد استفاده شخصی شان قرارداده اند.

درهرحال هدف ازین نوشته برسی وضعیت کنونی این ابده تاریخی است که نوبهاربلخ زمانی شکوه جلال یما پادشاه را نشان می داد وپس ازآن بودائی ها به عنوان بزرگترین معبد که درکنارش صدها وحتی هزاران عابد زنده گی می کرد وسالانه هزاران زایرازگوشه وکنارجهان برای دیدن نوبهارمی آمدند درچه حالی قراردارد؟

این بنای تاریخی که درولسوالی بلخ قراردارد هرگاهی کسی بسوی جوزجان بروند درنخستین گام درولسوالی بلخ برسرشاهراه چشمش به تپه ی ازگل برخواهد خورد وسوالی را درذهنش پدید خواهد آورد که این تپه خاکی چه خواهد بود وچرا برسرشاهراه قرارگرفته وچرا تاکنون بکلی ازبین برده نشده ؟ وتنها قسمت ازآن برای عبورشاهرا ه ازبین برده شده که درآن قسمتش نیز دیواراستنادی سمنتی را ساخته اند

 سیمایی ظاهری این تپه خاکی ومتروک که دربالایش یک پوسته پولیس برای کنترول اوضاع امینتی ساخته شده به هیچ وجه نشان دهنده یک آبده تاریخی نیست ویا نشاندهنده آن نیست که درسالیان گذشته این تپه گلی عمارت بزرگ بوده باشد که ازوجود آن حاکمان  وباشنده گان آن سرزمین فخر می نمودند.

نوبهاربلخ اکنون یک تپه خاکی وسوراخ سوراخ بیش نیست ازشگاف های عمیق آن هویدا می گردد که درسالهای اخیرنیزاین تپه خاکی ازحمله قاچاقچیان ودزدان آثارباستانی درامان نبوده وآنان برای بدست آوردن چیزی بدنه این تپه را بگونه غربال شگاف شگاف  ساخته اند.

یک سربازمحافظ دراین منطقه میگوید که بشتر درمورد این تپه خاکی نمی داند اما اینقدرشنیده است که این آتشکده زردشت میباشد.

همچنان سید رضا حسینی این بنای تاریخی را که به آتشکده های زردشت مشهور گردیده است را در اصل معبد بودایی میداند.

عبدالرحمان45 ساله یک تن از اهالی   منطقه  میگوید که  این آبدات در اثر حفریات خود سرانه اهالی منطقه و همچنان انتقال خاک برای تیار کردن خشت و خانه سوراخ سوراخ شده است .

اماجمعه گل باشنده ولسوالی بلخ می گوید  مردم در 10 سال گذشته به حفریات خودسرانه در این منطقه مشغول بودنند فعلا جلو آن گرفته شده است ، وی درمورد اینکه آیا کسانی که حفریات را انجام دادند چیزی بدست می آوردند یانه؟ می گوید که اگه چیزی بدست نمی آوردند چرا این تپه را مثل شارزنبورسوراخ سوراخ ساخته اند وچرا آنان شب ها بی خوابی می کشیدند به حفرکاری می پرداختند؟

محمد روسول یک دکاندارکه درنزدیکی نوبهاربلخ چای می فروشد می گوید که  از سال های   1370 الی 1381   مردم منطقه به حفریا ت خود سرانه آبده های تاریخی مشغول بودند . واین جا نیزکارمی کردند وی و همچنان می گوید که مردم از خاک این تپه برای اعمار مساکن خود نیزاستفاده میکردند.

رسول می گوید که آنان نمی دانستند که این تپه وسایرمناطق که ساحه باستانی است خیلی ارزش داشته وباید درنگهداری اش کاری را انجام میدادند اکنون وی مدعی است پس ازآنکه دانسته است که بناهای تاریخی هویت فرهنگی وارزش همان مردم را نشان می دهد خودتلاش می کند که درهمچوجاهای اگراطفال یا کدام کسی دست به تخریب آن ساحات باستانی می بزنند خود مانع شان می شود. رسالت